သမုိင္းကုိ ျပန္ႀကည္ပါ။

သမုိင္းဆုိေသာ္လည္း ဟုိးေရွးေရွးတုန္းကႏွင့္ စမည္မဟုတ္။ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ (၂၀) ကႏွင့္စမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ ၀န္းက်င္ကာလမ်ားက ဆိုရွယ္လစ္ေဘာဂေဗဒအတြက္ စိန္ေခၚမႈ အေဟာင္းအသစ္မွန္သမွ်အား အန္တုႏုိင္စြမ္းကင္းမဲ့ ကုန္ဆံုးခဲ့ရသည့္ ႏွစ္မ်ားဟု ဆုိရမည္ပင္။ ေစ်းကြက္၏ ေတာင္းဆုိမႈအား မက္(ခ္)ေဘာဂေဗဒသည္ အလ်ဥ္မီေအာင္ လုိက္၍မေျဖရွင္းႏုိင္
ေတာ့။ ကုန္ထုတ္စြမ္းအားစုအတြင္း၌ အာဏာရလာသည့္ “လူတန္းစားသစ္” သည္ ကုန္လုပ္ဆက္ ဆံေရးတြင္ အဟန္႔အတားအျဖစ္ ျဖစ္လာေစခဲ့၏။ ထုိထုိေသာ ျပႆနာျဖင့္ ဗဟုိစီမံကိန္းစီးပြားေရး စနစ္သည္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေစရန္ ျဖစ္ေစခဲ့ရ၏။

ဆုိရွယ္လစ္ေဘာဂေဗဒ၏ ေန၀င္ခ်ိန္။
ဆုိရွယ္လစ္ႏုိင္ငံမ်ား၏အေျခခံအေဆာက္အဦ ယုိင္နဲ႔ၿပိဳလဲခ်ိန္ဟု ဆိုရမည္ပင္။ အေရွ႕ဥေရာပ
ႏိုင္ငံမ်ား ရင္ဆုိင္အခက္ႀကံဳေနရသကဲ့သို႔ ဆုိဗီယက္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ တ႐ုတ္ျပည္သစ္တုိ႔တြင္
လည္း ထုိစိန္ေခၚမႈမ်ားက ေသေရးရွင္ေရးျပႆနာမ်ားပင္။ မည္သူမွ မလြတ္။ ေျပာင္းလဲႏိုင္ရန္ ႀကိဳးစားၾက၏။ ေက်ာ္လႊားႏုိင္ရန္ လံု႔လျပဳၾက၏။ အလွည့္အေျပာင္းမ်ားျပဳလုပ္ၾက၏။

“ေဂၚဗာေခ်ာ့” ၏ “ဂလတ္စ္စေနာ့ ” ၊ “ ပယ္ရီစထ႐ိုက္ကာ” ႏွင့္ “တိန္႔ေရွာင္ဖိန္” ၏ “ေၾကာင္
သီအိုရီ” တုိ႔ကား ဆုိရွယ္လစ္ႏိုင္ငံမ်ား၏အေျခခံအေဆာက္အအံုဆုိင္ရာ ကုထံုးသစ္မ်ား။ “လူႏွင့္႐ုပ္ပတ္၀န္းက်င္အညမည” သေဘာတရားႏွင့္ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီသည္ လက္ေတြ႔တင္မူ ဦးေန၀င္း၏အေရၿခံဳဆုိရွယ္လစ္ပါတီဟူ၍ပင္ ဆုိရမည္ျဖစ္၏။ ဆုိရွယ္လစ္ အေရၿခံဳေသာ မဆလအတြင္း၌ “လူတန္းစားသစ္” တုိ႔ ရွင္သန္၏။ ႀကီးပြား၏။ သေဘာတရားက စာအုပ္အျဖစ္ လက္ထဲတြင္ ကိုင္ထားရန္ျဖစ္ၿပီး။ အက်ဳိးစီးပြားကိုမူ “၀မ္း” ထဲ၌ ထည့္ထားၾက၏။ ဤအေျခအေနမ်ားျဖင့္ မဆလသည္ စိန္ေခၚမႈဒဏ္အား အန္မတုႏုိင္။ ၿပိဳ၏။

၁၉၈၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (၅) ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာ့က်ပ္ေငြအား တရားမ၀င္ေငြေၾကးမ်ားအျဖစ္ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ေၾကညာ၏။ ေငြေၾကးစနစ္က ၿပိဳၿပီ။ ေငြေဖာင္းပြမႈက ျမင့္တက္၍လာ၏။ ကုန္ေစ်းႏႈန္းမ်ားက ေၾကာက္စရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ ထုိးတက္၍ေနသည္။ တဦးခ်င္း၀င္ေငြ
က စုိက္၍က်ဆင္းၿမဲ။ ဘတ္ဂ်က္လုိေငြျပမႈက ထိန္း၍မရ။ ဆုိရွယ္လစ္ေစ်းကြက္တြင္ ေမွာင္ခိုေစ်း ကြက္က က်ယ္ျပန္႔၍ေနရာယူလာ၏။ ေနာက္ဆံုး ကမၻာ့အဆင္းရဲဆံုးႏုိင္ငံအဆင့္ စာရင္း၀င္ခဲ့ေတာ့
၏။

(ခ)

၁၉၈၈ “၈” ေလးလံုးအေရးေတာ္ပံုေပၚေပါက္ခဲ့ရျခင္း၏ အရင္းခံအေၾကာင္းတရားက အုပ္ခ်ဳပ္ေရး
အရ တပါတီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မရွင္သန္ျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ (မဆလ) အား မယံုၾကည္ျခင္းပင္ျဖစ္ၿပီး လတ္တေလာအေၾကာင္းတရားအျဖစ္က စီးပြားေရး က်ပ္တည္းမႈ ျပႆနာျဖစ္သည္ဟု ဆုိရမည္။

ထုိစဥ္က ရင္ဆုိင္ေနရေသာ ျမန္မာ့စီးပြားေရးျပႆနာသည္ မဆလအတြက္ သခၤ်ဳိင္းေျမျဖစ္
ေစၿပီး တပါတီစနစ္အား နိဂံုးခ်ဳပ္ေစမည္ဟူသည္ကား ဦးေန၀င္းရိပ္မိ၏။ ဗစိန္-ထြန္းအုပ္ သခင္ ဂိုဏ္းခြဲတြင္ ခရီးသြားဟန္လႊဲျဖတ္သန္းခဲ့ဖူးေသာ သခင္ရႈေမာင္က “ေတြး” ႏုိင္၏။ သို႔ျဖင့္ ၁၉၈၈
ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ (၂၃) ရက္ေန႔ မဆလပါတီညီလာခံတြင္ ဥကၠ႒ ဦးေန၀င္းမွ ပါတီႏွင့္ တုိင္းျပည္သို႔ သူ၏ျပဳျပင္ေျပာင္းခ်င္ေသာ တူရႈခ်က္အား ဖြင့္ခ်ျပခဲ့၏။

“တပါတီစနစ္ကိုႀကိဳက္သလား”
“ပါတီစံုစနစ္ကိုႀကဳိက္သလား”
ဦးေန၀င္း၏ “ပါတီစံုစနစ္” ျပဳျပင္ေျပာင္လဲေရးကား မဆလအား ဗဟိုျပဳမႈျဖင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲျခင္းမ်ဳိးျဖစ္၏။ တနည္းအားျဖင့္ အာဏာရွင္တုိ႔၏ အာဏာအ၀န္းအ၀ိုင္းမွ အာဏာစက္ျဖင့္ ေျပာင္းလဲျခင္းျဖစ္၏။ မဆလပါတီတရပ္အေနႏွင့္ ဆက္၍ရွိမည္။ ပါတီ၏ေခါင္းေဆာင္မႈပိုင္း
တြင္ အျမင္အရ အေျပာင္းအလဲမ်ားျပဳလုပ္မည္။ မ်က္ႏွာဖံုးအေျပာင္းအလဲ။ သို႔ႏွင့္ ဦးေန၀င္း၊ ဦးစန္းယုတုိ႔ ပါတီမွ ႏုတ္ထြက္အနားယူၾက၏။

၁၉၈၈၊ စက္တင္ဘာ (၁၁) ရက္ေန႔တြင္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အေရးေပၚအစည္းအေ၀းေခၚယူၿပီး “ပါတီစံုစနစ္” အားက်င္းပရန္ လႊတ္ေတာ္က ဆံုးျဖတ္၏။ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီေရြးေကာက္ပြဲ က်င္း
ပေရး ေကာ္မရွင္အား မဆလမွ ဖြဲ႔စည္း၏။ ဦးဘေဌး၊ ေစာၾကာဒုိး၊ ဦးစန္းေမာင္၊ ဆရာခ်ယ္၊ ဦးေက်ာ္ၫြန္႔တုိ႔ ပါ၀င္၏။ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပမည့္ေန႔ရက္အား ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ၊ ဒီဇင္ဘာလ (၁၁) ရက္ေန႔အား သတ္မွတ္၏။ ၁၉၇၄ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအား ျပင္ဆင္ျဖည့္
စြက္ၿပီး ျပဳလုပ္မည့္ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္၏။ ထုိကာလတေလွ်ာက္ မဆလ၏ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္က ရွိေနမည္။ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာေကာင္စီအရပ္ရပ္အား ဆုပ္ကိုင္ထားမည္။ ဤနည္းျဖင့္ ဦးေန၀င္း
က “တပါတီစနစ္”မွ “ ပါတီစံုစနစ္” သို႔ ေျပာင္းလဲလိုျခင္းျဖစ္သည္။ မဆလ၏ ပါတီစံုစနစ္သို႔ ေျပာင္းလဲလိုေသာ နည္းဗ်ဴဟာျဖစ္၏။

တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေစာေမာင္မွ စက္တင္ဘာလ (၁၂) ရက္ေန႔တြင္ မဆလ၏ အေျပာင္းအလဲအစီအစဥ္အား တပ္မေတာ္သားမ်ားအားလံုးမွ လုိက္နာၾကရန္ ေရဒီယုိ
မွ တဆင့္မိန္႔ခြန္းေပး၏။ စက္တင္ဘာလ (၁၆) ရက္ေန႔တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီဥကၠ႒က ႏိုင္ငံ
၀န္ထမ္းအားလံုး မဆလပါတီ၀င္အျဖစ္မွ ထုတ္ပယ္ေၾကာင္း ေၾကညာ၏။ ၿပီးလွ်င္ မည္သည့္
ႏို္င္ငံေရး ပါတီအဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္လည္း ပါ၀င္ခြင့္မရွိေၾကာင္း ထုတ္ျပန္၏။

မဆလပါတီ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလမ္းစဥ္အား လူထုက မယံုၾကည့္။ လူထုလက္ခံယံုၾကည္
သည္က ေတာ္လွန္ေရး။ မဆလအား တစမက်န္အလံုးစံုဖ်က္သိမ္းေရးႏွွွင့္ လူထုက တည္ေဆာက္ သည့္ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္။ သို႔ႏွင့္ သိန္းသန္းခ်ီေသာ လူထုဆႏၵျပတုိက္ပြဲက ၿငိမ္းခ်မ္းစြာႏွင့္ ေတာင္းဆိုတုိက္ပြဲ၀င္လ်က္ရွိ၏။
“ၾကားျဖတ္အစုိးရ ဖြဲ႔စည္းေရး …”

လူထု၏ၾကားျဖတ္အစုိးရမွ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားက်င္းပမည္။ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္အား တည္ေဆာက္မည္။ အေျပာင္းအလဲအား လူထုမွ ျပဳလုပ္မည္။ မဆလ၏ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ျပဳလုပ္မည့္အေျပာင္းအလဲဟူသည္အား လူထုမွ လက္မခံ။ ျပတ္ျပတ္သားသား ျငင္းပယ္၏။ ဤသည္ပင္ စစ္္တပ္အာဏာသိမ္းရျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းတရားျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံေတာ္ေကာင္စီေနရာတြင္ န.၀.တ ျဖစ္လာ၏။

(ဂ)

၁၉၈၈ခုႏွစ္ အာဏာသိမ္းၿပီး ေနာက္တေန႔တြင္ ျပဳလုပ္သည့္ န.၀.တ၏ အစည္းအေ၀းက ပါတီစံုေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေရး ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔ႏွင့္ေတြ႔ဆံုသည့္ အစည္းေ၀းျဖစ္သည္။
ေကာ္မရွင္အဖြဲ႔၀င္ဆရာခ်ယ္သည္ပင္ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕လူထုဆႏၵျပမႈမ်ားေၾကာင့္ လမ္းပိတ္ဆို႔ေန၍ အစည္းအေ၀းသို႔ မလာႏုိင္။ ဤအေျခအေန၌ န.၀.တ မွ ေကာ္မရွင္ႏွင့္ေတြ႔ဆံုသည့္ အစည္း
အေ၀းျပဳလုပ္ျခင္းအား ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ စစ္အုပ္စုသည္ မဆလ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး နည္းဗ်ဴဟာအတြင္း အခိုင္အခံ့ရပ္တည္ေနသည္ကို ေတြ႔ရမည္။ န၀တ၏ တူရႈခ်က္က မဆလ၏ တူရႈခ်က္အတုိင္း မေျပာင္းလဲ။

၁၉၉၀ခုႏွစ္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲအား က်င္းပ၏။ ရလဒ္က စစ္အုပ္စုအတြက္ အခက္ေတြ႔
ေစ၏။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးနည္းဗ်ဴဟာဆိုင္ရာ အက်ပ္ေတြ႔ေစသည္။ ဤတြင္ လႊတ္ေတာ္ေခၚ
ယူေပး၍ မျဖစ္ေတာ့။ နည္းဗ်ဴဟာ အက်ပ္အတည္းအား ေက်ာ္လႊားရန္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ တရပ္ဆြဲရန္ အမ်ဳိးသားညီလာခံအား စစ္အုပ္စုမွ ေခၚယူရေတာ့သည္။

အမ်ဳိးသားညီလာခံရလဒ္က “ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရနည္းဗ်ဴဟာ” အတြင္ အေရးႀကီးေသာ
အဆင့္ျဖစ္၏။ လြယ္လြယ္ကူကူႏွင့္ ေလ်ာ့ေပး၍မရ။ က်ားကုတ္က်ားခဲ ကာကြယ္ၾကမည္သာ။

ဤအတြက္ပင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ စစ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားက ရတနာသံုးပါးအား စစ္ဖိနပ္ႏွင့္ နင္းေျခ ေနျခင္းျဖစ္၏။ လွံစြပ္ႏွင့္ထုိး၏။ ေသနတ္ႏွင့္ပစ္၏။ အက်ဥ္းခ်၏။ တိုက္ပိတ္၍ႏွိပ္စက္၏။

ဤအတြက္ပင္ စက္တင္ဘာေရႊ၀ါေရာင္ ေတာ္လွန္ေရးႀကီးအတြင္းမွာပင္ ႀကံ့ဖြတ္ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ ပြဲမ်ားအား လုပ္ေနျခင္းျဖစ္၏။

အာဏာရွင္တုိ႔က ဗဟု၀န္းက်င္ျဖင့္ ဗဟု၀ါဒသို႔ ေျပာင္းလဲမည္မဟုတ္။ ဗဟု၀န္းက်င္ဖန္တီး၍
ဗဟု၀ါဒတည္ေဆာက္ျခင္းအား လူထုမွ လူထုအားႏွင့္သာ တည္ေဆာက္ရမည္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ (၂၃) ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပသည့္ မဆလအေရးေပၚပါတီညီလာခံမွ
“ပါတီစံုစနစ္ က်င့္သံုးမလား” ၊ “တပါတီစနစ္ က်င့္သံုးမလား” ဟူသည္ကား လူထုဆႏၵ ခံယူပြဲျပဳလုပ္မည္ဟု “ေစ်းတင္” ၍ထား၏။ လူထုက လူထုတုိက္ပြဲႏွင့္ တပါတီစနစ္အား
ဖိတုိက္၏။ ဤတြင္ မဆလပါတီ၏ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္က ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ
(၁၁) ရက္ေန႔၌ လူထုဆႏၵခံယူပြဲျပဳလုပ္မည္ဟူေသာ “ေစ်း” အား ေလ်ာ့ပစ္၍ “ ပါတီစံုစနစ္”
အား က်င့္သံုးမည္ဟူသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အား ခ်လိုက္ရ၏။ သမိုင္းက မေ၀းေသး။ လူထု
တုိက္ပြဲႏွင့္သာ လူထု၏ဦးတည္ခ်က္အား ရယူႏုိင္၏